Feiten en fabels over glutenvrij, gluten en coeliakie

Er gaan nogal wat fabels rond over gluten, wat glutenvrij nou precies is en wat de auto-immuunziekte coeliakie (spreek uit: seuliakíé) nou precies is. In dit artikel weerleggen wij een aantal fabels over gluten en glutenvrij uit.

In alle granen zitten gluten

Fabel. Of beter gezegd: te kort door de bocht. De term gluten omschrijft de eiwitten die voorkomen in granen. Echter komt dit eiwit niet voor in alle granen! Je zult gluten aantreffen in rogge, gerst, tarwe en ook in spelt en khorasan tarwe. Echter zijn er ook een heleboel granen waar helemaal geen gluten in zitten, bijvoorbeeld amaranth, boekweit, gierst, teff, haver of maïs. Houd er wel rekening mee dat, ondanks de laatstgenoemde granen géén gluten bevatten, het wél altijd raadzaam is om producten te kopen waar expliciet op vermeld wordt dat er geen glutten in het product zit. Vooral bij haver kan het het geval zijn dat er alsnog gluten in zitten, daar de haveraren vaak op het land al besmet worden met gluten door de dichtbij verbouwde tarwearen.

Glutenallergie, coeliakie en glutensensitiviteit zijn allemaal hetzelfde

Fabel. Een allergie is iets anders dan een auto-immuunziekte zoals coeliakie. Wanneer je last hebt van een auto-immuunziekte, betekent dit dat je lichaam de gluten actief probeert te weren. Echter, bij glutensensitiviteit spreekt met niet van coeliakie ondanks dat deze groep mensen wél dezelfde symptonen kunnen vertonen. Een glutensensitiviteit is echter een allergische reactie en géén auto-immuunziekte. Alle bovengenoemden zijn vaak wél gebaat bij een glutenvrij dieet.

Glutenvrij is gezonder

Fabel. Granen en tarwe zijn een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse schijf van vijf. Laat je dit weg, dan ontneem je je lichaam dus van een belangrijke bouwstof en dit dient gecompenseerd te worden. Doe je dit echter niet, dan kun je last krijgen van een gebrek aan vitaminen B en E, of een gebrek aan ijzer. Een glutenvrij dieet is hierdoor dus niet gezonder en mensen die een glutenvrij dieet (moeten) volgen, zullen dit tekort aan vitaminen en ijzer moeten compenseren.

Een ander belangrijk punt is dat veel glutenvrije producten op hun beurt weer bol staan van suikers, zouten en vetten. Veel meer dan de ‘normale’ tegenhangers. Bovendien bevatten deze producten vaak minder of geen noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen.

Is glutenvrij gezonder: Nee dus!

Ik heb geen darmbiopt nodig want mijn antistoffen zijn enorm hoog

Fabel. Helaas is op dit moment een darmbiopt nodig om de diagnose te kunnen stellen. Echter horen wij steeds vaker dat artsen puur beslissen of een patiënt coeliakie heeft aan de hand van hoge antistoffen in het lichaam en hiermee de biopt achterwege laten. Dit is echter een kwalijke zaak, omdat er nog steeds mogelijkheid bestaat dat de patiënt helemaal geen coeliakie heeft. Hierdoor kan het gebeuren dat de patiënt onterecht levenslang op een strict glutenvrij diëet wordt geplaatst.

Het kán vookomen dat een biopt achterwege wordt gelaten bij kinderen. Hiervoor moet echter wél aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

Er worden steeds meer onderzoeken gedaan om bij volwassenen de darmbiopt achterwege te (kunnen) laten. Echter, zolang deze nieuwe richtlijn nog niet is uitgevaardigd, is en blijft de darmbiopt dé manier om te kunnen vaststellen dat een patiënt inderdaad coeliakie heeft. Als laatste is het biopt belangrijk om de behandeling te kunnen monitoren.

Meer aandacht rondom glutenvrij is goed voor coeliakiepatiënten

Dit ligt iets genuanceerder dan fout/goed, omdat in principe meer aandacht voor een aandoening een goede zaak is. Echter, de waarheid gaat iets dieper dan je zo op het eerste gezicht zou denken. Door de hype worden coeliakiepatiënten minder serieus genomen en vergeleken met iemand die vrijwillig een glutenvrij dieet volgt.

Een ander probleem is dat horecagelegenheden het hip vinden om glutenvrije gerechten op de kaart te zetten, zonder dat goed gecontroleerd kan worden of deze gerechten dan wel écht glutenvrij zijn. Het glutenvrij koken vereist een specialistische kennis en niet elke kok bezit deze kennis voldoende om 100% te kunnen garanderen dat het gerecht glutenvrij is.

Heeft u zelf (slechte) ervaringen met glutenvrije producten, recepten en/of gerechten die tóch niet helemaal glutenvrij bleken te zijn? Laat het weten in een reactie op onze socials!